Hoe logopedist Nina en haar collega's slechthorende en dove kinderen helpen

“Hoe vaak Nina kinderen en hun ouders ziet en waar ze met hen aan werkt, is heel verschillend en hangt bijvoorbeeld af van hun leeftijd, gezinssituatie, gehoorbeperking, hulpmiddelen en omgeving. “Het ene kind is licht slechthorend, het andere kind is doof zonder of met cochleair implantaat”, licht ze toe. “Soms hebben kinderen ook andere beperkingen. Elke situatie is anders en vraagt andere adviezen en begeleiding, maar ik richt mij altijd puur op de communicatie. In principe is de vroegbehandeling voor deze kinderen preventief. We weten vaak nog niet wat de gehoorbeperking voor invloed heeft op het functioneren en de spraak- en taalontwikkeling. Wij volgen dat goed en hebben voortdurend aandacht voor een communicatieve omgeving die bij het kind past. Ik bouw een band op met de ouders en het kind, want ik kom soms wel een paar jaar regelmatig langs. Dat vind ik mooi.”

De vroegbehandeling begint vaak aan huis. Nina: “De kracht van huisbezoeken is dat je met ouders samenwerkt en samen gaat kijken hoe we de communicatie op gang brengen of kunnen verbeteren. Stel: het gaat om een doof geboren baby’tje: dan kom ik of een collega al vrij snel aan huis en kan ik tips geven in verzorgingssituaties, zoals verschonen, badderen of een eetmoment. Waar let je dan op als je kind slechthorend of doof is? En hoe kun je activiteiten ondertitelen met gebaren? Ik laat ouders ook zien welke situaties je kunt benutten om de communicatie te stimuleren. Neem voorlezen: zit het kind op schoot, dan ziet het je handen en gezicht niet.” Nina laat ouders zien hoe zij dit soort dingen kunnen aanpakken en geef 1001 tips. “Muziek is ook een mooie, het is bewezen dat zingen en muziek kinderen met gehoorverlies helpt. Maar niet iedere ouders heeft het zo in zich om samen te gaan zingen. Dan help ik daar ook bij.” 

“Ouders zijn heel blij dat ik aan huis kom”, vertelt Nina. En zelf is ze dat ook. “Als ik dit ergens op locatie zou doen, zouden we heel veel aspecten missen. Nu kan ik tips geven over hún speelgoed en boekjes en over echte situaties thuis. En ik kan rekening houden met dingen als: wat heb je in de tuin staan, ken je daar alle gebaren van? Ook kunnen we geluiden oefenen, zeker bij kinderen met een cochleair implantaat (CI) is dat een groot onderwerp. Zij waren een jaar lang doof en moeten daarna geluiden leren kennen. Het is heel fijn als je dan met de eigen deurbel kan oefenen en met andere geluiden in huis.”

Bij de vroegbehandeling wordt de methode Natuurlijk Communiceren gebruikt. “Dat is een pakket aan informatie, oefeningen en bespreekthema’s. Ik houd dat als leidraad, maar de kracht is ook dat je vraaggestuurd werkt. Ouders komen vanzelf met vragen, zoals: het lukt niet om de hoortoestellen in te doen, mijn kind trekt ze alsmaar uit. Dat is echt een spanningsveld bij peuters, want zij voelen haarfijn aan dat ouders het belangrijk vinden. Op die leeftijd grijpt je kind zoiets aan om ‘nee’ te zeggen. Daar help ik dan ook bij, want het is heel belangrijk voor de taal- en spraakontwikkeling dat het kind de hoortoestellen de hele dag draagt.”

Het liefst ziet Nina de kinderen thuis én op groep. Dan vult alles elkaar aan. Ze doet huisbezoeken, maar is ook een dagdeel een van de groepsbehandelaars en haalt kinderen daarnaast uit de groep voor individuele logopedie. “Natuurlijk richt ik mij daar met name op de logopedische dingen, zoals uitspraak, zinslengte, woordenschat, maar het allerbelangrijkst vinden wij dat een kind comfortabel is in de communicatie. Dat het zich goed redt, op welke manier dan ook. Want je kunt taal misschien wel hebben opgebouwd, je moet het ook kunnen en durven toepassen in communicatieve situaties. Het is zó belangrijk dat je bijvoorbeeld om hulp durft te vragen, dat je je wensen en behoeften aangeeft en dat je weerbaar bent in contact met andere kinderen. Soms laat een kind zich zo van een autootje duwen. Op de groep gaan we dan naast het kind staan en ondertitelen we met gebaren: niet leuk he, auto afgepakt, die ander moet het vragen. We oefenen hoe je voor jezelf opkomt.”

“De ouders en kinderen die ik zie, hebben vaak een volle agenda: nieuwe oorstukjes laten maken, weer een gehoortest. En dat geldt zeker als het kind een meervoudige beperking heeft. Laatst zei een ouder dat ze elke week een ziekenhuisbezoek heeft met haar kind. Moet je je dat eens voorstellen: naast je werk, naast de zorg voor kinderen. Wij moeten daar rekening mee houden bij het bepalen van doelen. Je kunt soms wel heel veel willen, maar misschien is de gehoorbeperking pas prioriteit drie of vier en is de vraag: voelt het kind zich vandaag überhaupt goed genoeg om therapie te ontvangen? Gelukkig hebben wij een heel goede behandelcoördinator die voortdurend in de gaten houdt wat ouders en kinderen aankunnen. En we hebben voor kinderen met een communicatief meervoudige beperking ook een speciale behandelgroep.”

Nina begeleidt ook betrokkenen, zoals de gastouder of pedagogisch medewerkers van een kinderdagverblijf. “Ik ben dan benieuwd hoe het gaat in die groepssituatie. Hoe houdt het kind zich daar staande? Hoe is de akoestiek? Werken ze met ondersteunende communicatie? Ligt er bijvoorbeeld een dagschema klaar met plaatjes? Dat helpt deze kinderen enorm. Het is mooi om te zien dat ik vaak heel welkom ben en dat medewerkers met veel liefde en plezier gebaren leren of activiteiten aanpassen.”

Bij de vroegbehandeling werken ook andere deskundigen, zoals een pedagogisch behandelaar, linguïst en systeemgericht behandelaar. Nina: “Ik werk bijna tien jaar bij Kentalis. Dan heb je zoveel gezien. Vaak denk ik: met dit kind en gezin komt het helemaal goed, maar voor ouders is dat natuurlijk anders. Vaak hebben zij nog nooit te maken gehad met gehoorbeperkingen en hebben ze allerlei zorgen, vragen en angsten. Heel logisch. De systeemgericht behandelaar kan dan bijvoorbeeld met de ouders aan de slag met thema’s als opvoeding en acceptatie.”

Nina vertelt graag en met veel liefde over haar werk: “Omdat ik een mooie baan heb. Ik vind het zo mooi als ouders hun communicatie hebben kunnen aanpassen aan het kind. Ook is het mooi om te zien dat het zelfvertrouwen groeit, zowel bij het kind als bij ouders. Ik kan heel blij worden en meeleven bij vooruitgang in de ontwikkeling en als ouders mij een succesverhaal vertellen. Ik vertel ook graag over mijn werk, omdat ik heel graag meer bekendheid wil voor deze kinderen, ook in de hele horende wereld. Dat zou zorgen voor minder stigmatisering. Dat je er makkelijker bij hoort en niet gepest wordt. Dat is vaak de grootste angst voor ouders: dat hun kind gepest wordt. Indirect help ik daarin, maar dit is ook een belangrijk thema in het werk van ambulant begeleiders van slechthorende en dove leerlingen. Zij maken het op school bespreekbaar en helpen het kind bijvoorbeeld met het geven van een spreekbeurt, zodat er in de klas meer begrip komt. Dat is een mooi vervolg op de vroegbehandeling.”

Lees meer over onze vroegbehandeling voor slechthorende of dove kinderen. Heb je een vraag voor Nina? Of ben je benieuwd naar de mogelijkheden als logopedist bij Kentalis? Lees het nieuwsbericht over werken als logopedist bij Kentalis.