Rita Gerkema-Nijhof: ‘Het plezier bij de cliënten spatte er van af!’

Donderdag 16 november organiseerde Kentalis een symposium over Zintuigenverhalen. Daar werd een nieuwe toolkit gelanceerd met vier splinternieuwe zintuigenverhalen. Rita blikt terug op haar recente onderzoek Zintuigenverhalen – ‘Share a story’ - en deelt vol passie de symposiumnieuwtjes. Meer over dit onderzoek lees je op de website van ZonMw.

Rita: “We zochten naar een communicatie-activiteit voor cliënten, die vooral leuk moest zijn. En waarbij we tegelijk aan communicatiedoelen konden werken. We raakten geïnspireerd door de methode multi-sensory storytelling; een voorleesmethode die op zich leuk is en gericht op beleving. Daar wilden we graag ondersteunende communicatievormen aan toevoegen en meer aandacht voor interactie er in stoppen. Zo gezegd zo gedaan, we schoten uit de startblokken met de zintuigenverhalen zoals we die nu kennen. Blij verrast waren we door de reacties van cliënten: cliënten van verschillende niveaus deden allemaal mee met de verhalen. Ook het plezier spatte er van af: ons eerste doel was vooral daardoor behaald! Binnen de zorg en het speciaal onderwijs werd er steeds meer mee gewerkt. Vanuit de Kentalis Academie deden we onderzoek om deze methode verder te ontwikkelen. Want we zien dat cliënten actiever worden in hun communicatie als je daarbij diverse objecten gebruikt. Bovendien levert het gedeelde aandacht op: zowel de voorlezer als het kind zijn zich bewust van de aandachtfocus van de ander. Plus vooral ook gedeeld plezier en dat is ook precies waarom we dit doen.

Ik ben trots op wat we met deze zintuigenverhalen bereiken. Met veel plezier werk ik aan het verder ontwikkelen ervan. Het kan altijd beter! Omdat ik op dit onderwerp promoveer en daardoor de kartrekker ben, voelt het ook echt als mijn ‘kindje’. Natuurlijk doe ik het niet alleen. We werken samen met senior onderzoekers, leden van de klankbordgroep, deelnemers aan het onderzoek, multimedia, studenten; al met al een team van circa vijftig mensen die er met hart en ziel keihard aan werken.

De officiële resultaten van het onderzoek verwacht ik binnen twee jaar te delen. Vanuit mijn promotieonderzoek volgen, als het goed is, vier wetenschappelijke publicaties en een proefschrift. Tijdens het symposium van 16 november lichtten we al een tipje van de sluier op. Want uit alle zintuigenverhalen kwam gedeelde aandacht en gedeeld plezier nadrukkelijk naar voren, bij alle cliënten. Nog een opmerkelijk resultaat: omdat de voorlezers tijdens het onderzoek langer doorgingen dan ze anders hadden gedaan, ontdekten ze dat er juist na langere tijd positieve dingen bij de cliënt/leerling gebeurden als het gaat om in contact komen. Dat ze dus blijkbaar meer tijd nodig hebben om zelf actief te worden in het verhaal. Ook gaven voorlezers aan de video-analyse na afloop heel zinvol te vinden. Zo zagen ze op de video kleine signalen van aandacht of plezier, die tijdens het voorlezen soms gemist werden. Verder zijn voorlezers blij dat de zintuigenverhalen makkelijk toepasbaar zijn. Het vraagt niet veel voorbereiding; je pakt de map en de voorwerpen en je hebt een leuke activiteit samen met je kind, cliënt of leerling.

Op 16 november lanceerden we de toolkit met vier nieuwe zintuigenverhalen: ‘Lynn viert feest’, ‘Jip gaat naar de (kinder)boerderij’, ‘Jip maakt het huis mooi’ en ‘Lynn kookt spaghetti’. Stuk voor stuk onderwerpen dichtbij de beleving van cliënten of leerlingen. Grappig inzicht: we waren eerst wat terughoudend om in de verhalen eten proeven te verwerken. Want voor je het weet draait de activiteit rondom eten en lekkers. Wat bleek echter? Juist rondom een proefelement zag je veel plezier! Daarom hebben we in drie nieuwe verhalen ook onderdelen met ‘proeven’ opgenomen.
 

Naast de nieuwe voorbeeldverhalen bevat de toolkit filmpjes, een handleiding en een gratis e-module waarmee de voorlezer leert hoe een zintuigenverhaal tot stand komt. Daardoor kan een voorlezer ook zelf een zintuigenverhaal maken, helemaal op maat. Dat vind ik het allermooist. Want met een verhaal op maat bereik je het grootste effect. Wat verder nieuw is, is dat de toolkit nu ook gericht is op mensen met een beperking in horen en zien, ook met voorbeeldfilmpjes, en niet alleen op mensen met CMB. Eigenlijk zie ik het graag nog breder: zintuigenverhalen kunnen ook heel geschikt zijn voor andere mensen waarvoor communicatie niet vanzelfsprekend is. Bijvoorbeeld meertalige kinderen, kinderen met een taalontwikkelingsstoornis (TOS) of dementerende ouderen. Mooi dat we met de zintuigenverhalen niet alleen binnen Kentalis inspiratie kunnen bieden, maar ook aan veel mensen daarbuiten!’’

Ben je benieuwd hoe collega’s werken met de Zintuigenverhalen? Lees dan het verhaal van pedagogisch behandelaar Sanne en logopedist Lotte.