‘Als persoonlijk begeleider bewaak je de zorg van een bewoner’

Bij de woongroep waar Renée werkt, wonen vier jongvolwassenen die een communicatief meervoudige beperking hebben. “Jongvolwassenen in de puberleeftijd die heel veel zelfstandig kunnen als alle voorwaarden kloppen. Dat maakt het voor mij heel leuk en uitdagend. Daarin ligt onze uitdaging: zorgen dat hun omgeving klopt en voorspelbaar is.” Zeg wat je doet en doe wat je zegt is dan ook Renée’s mantra op het werk. “Om stress en spanning te voorkomen moet je zorgen dat ze weten wat er gaat gebeuren. Hoe de dag of een activiteit eruit ziet, wat er van hen verwacht wordt en wat zij van jou kunnen verwachten. Dat geeft rust. Ik zeg niet: ga jij maar koken vanavond, maar leg tot in detail de stappen uit. Wat doe ik? Wat doe jij? Wanneer zijn we dan klaar? En hoe ziet de maaltijd er dan uit?”

Om als team te zorgen voor eenduidigheid en voorspelbaarheid zijn er voor iedere bewoner afsprakenmappen en handelingsscenario’s. Als persoonlijk begeleider is het Renée’s taak om deze op te stellen voor ‘haar cliënt’. “Eigenlijk zweef je als persoonlijk begeleider als een helikopter boven de zorg van je cliënt. Zelf draai ik mee op de werkvloer, maar ik hou ook in de gaten hoe alles loopt. En ik werk het handelingsplan uit, stel doelen op en zet dat uit bij collega’s. Ik zorg dat mijn collega’s de juiste handvatten hebben om hun werk te doen en met de cliënt aan doelen te werken. Ik lees ook rapportages heel goed door, want als er iets niet goed gaat, moet ik dat signaleren en analyseren.”

Iedere bewoner heeft andere doelen. “In onze maatschappij hebben we een bepaald beeld van wat je allemaal moet doen en bereiken in je leven”, vertelt Renée. “Voor onze cliënten zijn die doelen misschien anders, maar ze maken binnen hun mogelijkheden enorme stappen. En wij zijn trots op elke stap. Dat kan van alles zijn; iemand die niet meer woedend wordt als iets niet lukt bijvoorbeeld.”

Renée is ook onderdeel van een multidisciplinair team. Lastige situaties kan ze bespreken met verschillende deskundigen die ook bij Kentalis werken. “Wij kunnen hen als het ware invliegen voor advies. Je hebt dus ons team op de werkvloer en een team daaromheen met coaches, een systeemwerker, een bewegingsagoog, noem maar op. Zij ondersteunen ons om de cliënt de juiste zorg en voorwaarden in hun omgeving te kunnen bieden. Zij zitten in principe op kantoor, dus wij zijn hun oren en ogen.” Renée bespreekt bijvoorbeeld met deskundigen welke methodieken passend zijn. “Pubers willen veel zelf bepalen. Daarom doen wij steeds meer met socratische gespreksmethodieken. We willen de jongvolwassenen meer regie geven in de afspraken die we maken.” Ook denken de deskundigen mee over bepaald gedrag. “Je krijgt hier te maken met allerlei soorten problematiek. Autisme, TOS, doofheid, ADHD. Ik werk al lang bij Kentalis en heb veel kennis vergaart door intervisies, scholing, cursussen, ga zo maar door. Maar het blijft soms lastig, we moeten ons altijd afvragen: Waar komt bepaald gedrag vandaan? Heeft het te maken met iemands problematiek? Of is het normaal pubergedrag?”

Hoe handel je als nieuwe medewerker voorspelbaar als je cliënten nog niet kent? “Dat moet je leren en daarom word je bij deze groep behoorlijk lang ingewerkt”, legt Renée uit. “Tweeënhalve week op twee cliënten bijvoorbeeld. Cliënten halen veiligheid uit onze structuur en programma’s, maar ook heel erg uit de relatie met de begeleiders. En dus is het belangrijk dat zij de tijd krijgen om een nieuwe medewerker te leren kennen. We zorgen er ook voor dat nieuwe medewerkers naast een iemand staan die er al lang is. Zo kun je meeliften op de vertrouwdheid.”

“Om hier te werken, moet je engelengeduld hebben, maar ook snel kunnen anticiperen en duidelijk grenzen kunnen aangeven. Want pubers gaan op zoek naar mogelijkheden. Je hoeft verder niet gestructureerd te zijn van jezelf, maar het is wel belangrijk dat je de dag gestructureerd houdt. Verder kun je hier lekker grappen en grollen, maar moet je wel weten hoe je de boel vervolgens weer rustig krijgt”, lacht Renée. Ze benoemt dat het dus eigenlijk gaat om sterke sociale vaardigheden. “Zelfreflectie is ook belangrijk: kritisch en bewust naar je eigen handelen kijken. Ik moet denken aan de spreuk: bij gebrek aan personeel werken hier mensen. Mensen maken fouten, maar als iets niet lekker loopt, is het wel belangrijk dat wij onderzoeken wat wij anders kunnen doen.”

Hoe goed Renée en haar collega’s de bewoners ook kennen, soms kan de spanning toch oplopen. “We hebben op deze groep soms te maken met agressie. Dat blijft pittig, maar gelukkig is mijn eerste reactie in zo’n situatie: handelen en zorgen dat er controle over de situatie komt. Hoe je dat doet, wisselt per cliënt. De een heeft nodig dat je de hele regie overneemt. Bij een ander moet ik vertrouwen geven en zorgen dat er nabijheid is. Zo laat ik merken: het komt allemaal goed. Het is dus eerst zorgen dat de veiligheid voor iedereen snel terug is. Zodra ook de rust terugkeert vragen we ons af: waar kwam de spanning vandaan en wat kunnen we daar in de toekomst aan doen? Je probeert ze handvatten te geven om frustratie op andere manier naar buiten te laten komen. Dat heeft ook een mooie kant.”

Bij iedere woongroep van Kentalis is het anders, maar op Renée’s groep is de gebaarvaardigheid hoog. “Je hoeft niet gebaarvaardig te zijn als je hier komt werken, want je krijgt alle ruimte en kansen om het te leren, maar je moet het wel echt willen leren”, legt Renée uit. Anders ontstaan er namelijk misverstanden in de communicatie. “En dat betekent onnodige onrust voor cliënten. Leren gebaren is net als op vakantie gaan naar een land waar ze een andere taal spreken. In het begin lijkt het heel ingewikkeld, maar daarna leer je snel.”

Renée houdt van regelen, coördineren en organiseren en daarom past de functie van persoonlijk begeleider goed bij haar, maar het meest geniet ze van het werken met de jongvolwassenen. ”De hele dag op sjouw, samen een flinke fietstocht maken, samen klussen in de dierenweide.” Renée bezorgt haar cliënten graag een fijne dag. “Het hoeven geen grote, spectaculaire dingen te zijn. Soms zijn het juist knullige huislijke dingen die een dag mooi maken. Met twee cliënten kijk ik bijvoorbeeld elke zaterdagavond een film en dan eten we lekker chips. Dat weten ze precies en is echt een traditie geworden. Ook vind ik het mooi dat ik echt iets kan betekenen als iemand het hier zwaar heeft. Als de dag dan toch goed afloopt, kom ik thuis met een heel tevreden gevoel en val ik moe maar voldaan in slaap.”

Wil je ook werken bij een woongroep van Kentalis? Bekijk de vacatures.