Welke gevolgen heeft een taalontwikkelingsstoornis (TOS) voor de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen? En hoe kun je deze kinderen begeleiden?
Onderzoeker Neeltje van den Bedem deed hier promotieonderzoek naar, aan de Universiteit Leiden, in samenwerking met Kentalis. Ze schreef een brochure over de resultaten en adviezen voor professionals.
TOS en de sociaal-emotionele ontwikkeling
Kinderen met een taalontwikkelingsstoornis hebben ernstige problemen in het leren en gebruiken van hun eerste taal. De taalproblemen van deze kinderen maken het moeilijker om te communiceren met anderen. Dit zorgt ervoor dat kinderen minder kunnen leren van hun sociale omgeving. Dit is problematisch voor hun sociaal-emotionele ontwikkeling. Want kinderen krijgen inzicht in zichzelf, in anderen en in sociale regels in contact met andere mensen.
Meer sociale problemen
In het EmoTOS-project is onderzoek gedaan naar de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen tussen de negen en zestien jaar oud met TOS. Welke problemen ervaren deze kinderen wel én niet? En welke factoren spelen mee bij het ontstaan en in stand houden van deze problemen? Het onderzoek laat zien dat kinderen met TOS meer kans hebben op een grote verscheidenheid aan problemen.
Er zijn meer sociale problemen, zoals problemen met vrienden en gepest worden. Kinderen met TOS hebben vaker internaliserende problemen, zoals depressieve gevoelens en sociale angst. Ook worden er meer externaliserende problemen gevonden. Bij jonge kinderen met TOS komt agressie vaker voor en bij oudere kinderen zijn er meer gedragsproblemen. Er is veel variatie binnen de groep van kinderen met TOS. Sommige kinderen ervaren weinig of geen problemen, terwijl andere kinderen veel en sterke problemen ervaren.
Belangrijke voorspellers
De problemen die gezien worden, hangen samen met de emotionele competentie van kinderen. Kinderen die minder begrip hebben van wat zij voelen en waarom dan leeftijdsgenoten, hebben meer sociaal-emotionele en gedragsproblemen. Ook minder begrip van andermans emoties en minder emotieregulatie zijn belangrijke voorspellers voor het ontstaan van verschillende problemen. De emotionele competentieproblemen overschaduwen vaak de invloed van de ernst van de taalontwikkelingsstoornis. In de begeleiding en behandeling moet daarom veel aandacht zijn voor de ontwikkeling van emotionele competentie, naast de taalbehandeling.
Betrokkenheid doelgroep
Bij het onderzoek waren ervaringsdeskundigen met TOS, ouders van kinderen met TOS en professionals die werken met kinderen met TOS betrokken in een klankbordgroep. Zij hebben meegedacht over de kennis die nog ontbrak en hoe die kennis bruikbaar kan worden gemaakt voor ouders en professionals.
- Looptijd onderzoek: mei 2014 - augustus 2018
- Onderzoeker en uitvoerders: Neeltje van den Bedem, Petra van Alphen en prof. Carolien Rieffe (Universiteit Leiden)
- Financiering: Fonds Nuts Ohra, NWO en Kentalis
- Documenten:
Brochure: onderzoeksresultaten emoTOS
Website: emoTOS
Proefschrift - Materialen voor psycho-educatie
- Informatie & contact: Neeltje van den Bedem via n.p.van.den.bedem@fsw.leidenuniv.nl